Propozycja ćwiczeń ortograficznychdla uczniów szkoły podstawowej – c. d.

Zasady ortograficzne – pisownia wyrazów z „ch” i „h”

Ch piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: sz, np.:

mucha – muszka, wydmuchać– wydmuszka, trochę – troszkę.

Ch piszemy po literze s np.: schab, schody, wschód.

Ch piszemy na końcu wyrazów, np.: na schodach, orzech, kożuch.

Wyjątki: druh, Boh (nazwa rzeki).

Przykłady wyrazów, w którychchjest niewymienne: ochota, chłopiec, chmura, kichać, chodzić, architekt, zachód, chemia, uchwała, chleb, chałwa, choroba.

H piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na:

• g,:wahać się – waga,

• ż, :druh – drużyna,

• z, :błahy – błazen,

• dz, :wataha – watadze.

Przykłady wyrazów, w których h jest niewymienne:herbata, harcerka, hymn,wahadło, hałas, hotel, hełm, hak, hasło, grahamka, harmonia, hydraulik.

1. Dyktando:

Na obozie …arcerskim organizowanym w …ojnowie zdarzyła się pewna …istoria. …łopcy z …ufca zdobywali szczyty Gór Stołowy…, dużo zwiedzali, …odzili na pie…otę. W pewnej …wili pogoda zaczęła załamywać się. Dru… drużynowy postanowił, że wszyscy s…odzą w dół. Zaczął padać grad wielkości gro…u, rozszalała się wi…ura. Na dole wszyscy odet…nęli z ulgą, …umory polepszyły się i myśleli już tylko o gorącej …erbacie i pyszny… …erbatnika…, aż tu nagle …arcerze widzą jak zza rogu wyłania się piękna farma ze zwierzętami …odowlanymi. …łopcy ujrzeli całą …marę zwierząt, a wszystkie żyły ku uciesze właścicieli w …armonii i w zgodzie ze sobą. Sły…ać było z oddali wtórowanie ptasi…, psi… i koci… odgłosów radości.

2. Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne, w których ch wymienia się na sz:

strych – …………………………..

uciecha – …………………………

gmach – ……………………

suchy – …………………………..

kicha – ……………………………

skrucha – ………………………..

mnich – ……………………

zawierucha – ……………………

uśmiechać się – ……………

ucho – ………………………

grzech- …………………….

3. Uzupełnij przysłowia literami chi h:

• Gdzie dwó… się bije, tam trzeci korzysta.

• Stra… ma wielkie oczy.

• Tonący brzytwy się …wyta.

• Prawda jak oliwa na wierz… wypływa.

• Z wielkiej …mury mały deszcz.

• Z tej mąki …leba nie będzie.

Opracował Jan Żeszko